30/08/2022

Spermogene

Διάγνωση της ανδρικής γονιμότητας 

Μια δημιουργική σύμπραξη μεταξύ των επιστημόνων του εργαστήριου ΒΙΟΖ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με την κλινική γονιμότητας Embryolab, που ολοκληρώνεται τον Δεκέμβριο του 2022. 

της Αλεξίας Χατζηπαρασίδου, Sr. Κλινική Εμβρυολόγος, PMI-RMP, Διευθύντρια Εργαστηρίων Embryolab, Συνιδρύτρια & Διευθύντρια Embryolab Academy

Πως ξεκίνησε

Το πρόγραμμα Spermogene  αποτέλεσε προϊόν της έμπνευσης επιστημόνων που ο καθένας, μέσα από το δικό του γνωστικό του πεδίο, είδε την ανάγκη να αναδειχθεί και να διευκρινιστεί ο ρόλος της ανδρικής υπογονιμότητας. Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες έδωσαν μεγάλη έμφαση στη μελέτη και αντιμετώπιση της γυναικείας υπογονιμότητας. Σήμερα, τα δεδομένα δείχνουν ότι η υπογονιμότητα δεν είναι γυναικείο «προνόμιο» αλλά στο 50% των ζευγαριών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες σύλληψης, υπάρχει εμπλοκή και του ανδρικού παράγοντα! 

Οι σκέψεις και οι συζητήσεις οδήγησαν στην έμπνευση και κάπως έτσι οι επιστήμονες του ΒΙΟΖ και του Embryolab ένωσαν τις δυνάμεις τους και ξεκίνησαν το οδοιπορικό τους. 

Ο στόχος μας για το έργο

Το Spermogene, σχεδιάστηκε ως ένα ερευνητικό πρόγραμμα με στόχο την έγκυρη, γρήγορη και μη επεμβατική διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας. 

Μέσω ολιστικής προσέγγισης στοχεύσαμε στην κατασκευή γενετικού προφίλ για κάθε κατηγορία υπογονιμότητας, που θα αναγνωρίζεται με την εφαρμογή ενός τεστ, το οποίο θα γίνεται με απλή λήψη αίματος.

Για την υλοποίηση του έργου, απαιτήθηκε η συμμετοχή 1600 ανδρών, 18-55 ετών,  οι οποίοι πρόσφεραν δείγμα αίματος και σπέρματος για ανάλυση. Όσοι συναίνεσαν, ενημερώθηκαν για τη γονιμότητά τους και έλαβαν τα αποτελέσματα σπερμοδιαγράμματος. 

Το πρόγραμμα διασφαλίζει την απόλυτη εμπιστευτικότητα και προστασία όλων των ευαίσθητων δεδομένων. 

Η συμμετοχή στο πρόγραμμα, εκτός από την πολύτιμη βοήθεια για την κατασκευή του διαγνωστικού τεστ, θα δημιουργήσει νέα βάση δεδομένων, ειδικά κατασκευασμένη για τον Ελληνικό πληθυσμό, επιτρέποντας την καλύτερη κατανόηση των κληρονομούμενων μεταλλάξεων. 

Τέλος, τα νέα επιστημονικά δεδομένα θα συνδράμουν στην καλύτερη κατανόηση της γενετικής βάσης της ανδρικής  υπογονιμότητας αλλά και στην ανάπτυξη μεθόδων διάγνωσης και τρόπων θεραπείας της. 

Αδειοδότηση 

Η επιστημονική πρόταση κατατέθηκε και εγκρίθηκε από την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας καθώς και από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Σχεδιασμός και Χρηματοδότηση 

Αρχικά, τέθηκαν τα κύρια επιστημονικά ερωτήματα και με βάση αυτά διαμορφώθηκε το ερευνητικό πλάνο του προγράμματος, το οποίο κατατέθηκε για χρηματοδότηση στη ΓΓΕΤ στο χρηματοδοτικό πλαίσιο του ΕΣΠΑ.  Τον Ιούνιο του 2018, ανακοινώθηκε η απόφαση της ΓΓΕΤ για έγκριση ένταξης του πρωτοποριακού ερευνητικού προγράμματος διάγνωσης της ανδρικής υπογονιμότητας “Spermogene” στο πλαίσιο της Ενιαίας Δράσης Κρατικών Ενισχύσεων Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Οικονομίας «ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ» στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία».

Καμπάνια ευαισθητοποίησης κοινού και προσέλκυσης εθελοντών 

Το Embryolab ανέλαβε την καμπάνια ευαισθητοποίησης και  προσέλκυσης εθελοντών, ανδρών 18-55 ετών ανεξαρτήτως του προφίλ γονιμότητας τους, αλλά και ευαισθητοποίησης του κοινού για την ανδρική γονιμότητα.

Στόχος της καμπάνιας ευαισθητοποίησης υπήρξε η ανάδειξη των διαστάσεων που έχει σε παγκόσμιο επίπεδο το πρόβλημα της ανδρικής υπογονιμότητας· ένα πρόβλημα με λιγοστές θεραπευτικές επιλογές αποκατάστασης και μεγάλο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων και των ζευγαριών. 

Είναι ανάγκη στην εποχή μας να διευκρινιστεί η γενετική βάση της ανδρικής γονιμότητας προκειμένου να μπορέσουμε να κατανοήσουμε σε βάθος τους μηχανισμούς που διέπουν τη σπερματογένεση και επομένως να ανοίξει ο δρόμος για την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών επιλογών και φαρμακευτικών σκευασμάτων που θα συμβάλλουν στην αποκατάσταση της ανδρικής υπογονιμότητας!

Έτσι, αρχικά δημιουργήθηκε ο ιστοσελίδα του προγράμματος, www.spermogene.eu καθώς και ενημερωτικά έντυπα. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν:

• Συναντήσεις με την ηγεσία του στρατού,  
• Συναντήσεις με αθλητικά σωματεία για τα οποία αναπτύχθηκε και το πακέτο «Διαγνωστικών Εξετάσεων του Αθλητή»,  
• Εκδηλώσεις για το ευρύ κοινό 
• Συμμετοχή με εισηγήσεις σε Επιστημονικά Συνέδρια και Πανεπιστημιακές Ημερίδες για την ευαισθητοποίηση φοιτητών 
• Συμμετοχή σε Διεθνείς Εκθέσεις 
• Συμμετοχή σε ενημερωτικές εκπομπές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές καθώς και αρθρογραφία σε έντυπα, διαδικτυακά και κοινωνικά μέσα. 

Η επιστημονική υποστήριξη του Spermogene 

Η ομάδα έργου που συστήθηκε από επιστήμονες του ΒΙΟΖ και του Embryolab εκπαιδεύτηκε στη συλλογή των πολύτιμων δειγμάτων, την ασφαλή αποστολή τους στο ΒΙΟΖ και την επεξεργασία τους. 

Η Ομάδα του ΒΙΟΖ ανέλαβε το πολύ σημαντικό έργο της μετάδοσης γνώσης και εκπαίδευσης των επιστημόνων του  Embryolab για όλες τις νέες μεθόδους μοριακής βιολογίας όπως RNA extraction, RT-PCR και RNA sequencing.

Παράλληλα, οι επιστήμονες του έργου Spermogene ανέλυαν τα δεδομένα και μέσα από αυτή τη συλλογική προσπάθεια προέκυψαν 4 σημαντικές διεθνείς δημοσιεύσεις, 6 ανακοινώσεις σε εθνικά και διεθνή συνέδρια ενώ έπονται και άλλες!

Η παρακολούθηση της εξέλιξης του Έργου 

Η ομάδα έργου χρειάστηκε να κάνει μια σειρά συναντήσεων προκειμένου να επιβεβαιώνεται η εξέλιξη του έργου αλλά και προκειμένου να διαχειριστεί τα νέα δεδομένα και τις προκλήσεις που έφερε η πανδημία του COVID19.

Η ολοκλήρωση του έργου 

Ο κύκλος αυτής της τόσο δημιουργικής σύμπραξης φτάνει στο τέλος της και αφήνει πίσω της σημαντικό έργο που αποσκοπεί:

• στην ενίσχυση της παγκόσμιας γνώσης
• στην κατανόηση των μηχανισμών που ελέγχουν την ανδρική υπογονιμότητα.

Μας προσφέρει όμως και το δώρο μιας σημαντικής συνεργασίας, όπου σημαντικοί επιστήμονες από διαφορετικούς χώρους ενώνουν τις γνώσεις και τις δυνάμεις τους  προκειμένου να απαντήσουν με το έργο τους σε σημαντικά ερωτήματα και προάγουν τη γνώση!

Η τελετή λήξης

Στις 10/11/22 κλείνει ο κύκλος για το Spermogene και η ομάδα έργου δίνει ραντεβού στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, καλεί επιστήμονες, φοιτητές, πολίτες και την Πολιτεία για να ανακοινώσει τα ερευνητικά του αποτελέσματα, και για να γιορτάσει την ολοκλήρωση μιας λαμπρής συνεργασίας που ξεκίνησε από την Ελλάδα αλλά δεν περιορίστηκε σε αυτήν, μια και τα δεδομένα του Spermogene αφορούν την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.  

Το μέλλον του Spermogene 

To μόνο βέβαιο είναι ότι το Spermogene είναι μόνο η αρχή σε μια συναρπαστική πορεία της επιστήμης, που μας υπόσχεται ένα μέλλον όπου η ανδρική υπογονιμότητα θα πάψει να αποτελεί παγκόσμια μάστιγα και απειλή για την ανθρωπότητα!